Δευτέρα 17 Μαρτίου 2014

"Ο αιώνας των Λαβυρίνθων" της Ρέας Γαλανάκη

Ο αιώνας των Λαβυρίνθων

Η μόδα του ιστορικού μυθιστορήματος καλά κρατεί, αν και έχω την εντύπωση ότι αρχίζει να κουράζει. Ιδιαίτερα, όταν γίνεται προσπάθεια από τον οποιοδήποτε συγγραφέα να συμπυκνώσει τα γεγονότα μιας μακράς ιστορικής περιόδου μέσα στον περιορισμένο χώρο ενός βιβλίου στον οποίο, σημειωτέον, παράλληλα κινείται το κύριο στόρυ των πρωταγωνιστών και των παθών τους.

Αυτό συνέβη στην περίπτωση του βιβλίου της Γαλανάκη.  Στριμώχτηκε η ιστορία μαζί με τα πάθη των ηρώων της.  Πυκνή η διήγηση, η ροή του έργου ιδιαίτερα ανώμαλη, με πολλά πισωγυρίσματα.  Σκέτος λαβύρινθος.  Προφανώς είναι η ίδια η πρόθεση της συγγραφέως να δημιουργήσει αυτή την "λαβυρινθιακή" ατμόσφαιρα καθώς ο στόχος της είναι να δείξει τη ρευστότητα, την ασάφεια, την έντονη κινητικότητα των γεγονότων που εξιστορεί.  Γιατί η ιστορία της Κρήτης άλλο από αυτά τα χαρακτηριστικά δεν έχει... 

Η αφήγηση ακολουθεί την ιστορική πορεία της πόλης του Ηρακλείου.  Η Γαλανάκη πιάνει την αρχή του μίτου το 1878, συνεχίζει είκοσι χρόνια μετά στα 1898, πετάγεται 40 χρόνια αργότερα στο 1938 για να καταλήξει στη μεταπολίτευση του 1978.  Οι ήρωές της, όπως είναι φυσικό, αλλάζουν στην πορεία της διήγησης.  Τόσο οι παλαιότεροι όμως όσο κι οι νεώτεροι διατηρούν άρρηκτους δεσμούς με το πανάρχαιο ιστό του μίτου της Αριάδνης: φέρουν στη ψυχή τους το παρελθόν τους και τις αξίες του και έμπρακτα πολεμάνε για αυτές στο παρόν τους.  Συγκρούονται με την καταπίεση, τον ολοκληρωτισμό, την κατάλυση της δημοκρατίας και δουλεύουν για την ειρήνη, τον πολιτισμό και την ανθρωπιά.

Όμορφος ο λόγος της Γαλανάκη, απαιτεί συγκέντρωση.  Χρησιμοποιεί άφθονες λέξεις και εκφράσεις ντόπιες ηρακλιώτικες (για τους "ξενομερίτες" υπάρχει ένα μικρό γλωσσάρι στο τέλος του βιβλίου που δεν επαρκεί, κατά τη γνώμη μου, να καλύψει όλες τις γλωσσικές μας απορίες).

Πρώτη έκδοση 2002, από τις εκδόσεις Καστανιώτη

Σημείωση οπισθόφυλλου:
Η ιστορία μιας φανταστικής οικογένειας, που ξεκινά το 1878 στην Οθωμανική Κρήτη για να σταματήσει το 1978 μετά το τέλος της δικτατορίας, ή πριν τον Έβανς ανακάλυψη της Κνωσσού από Κρήτα αρχαιολόγο, η αναζήτηση μιας γυναίκας εξαφανισμένης σε σφαγή, μια δολοφονία όπου το πολιτικό έγκλημα αγγίζει τη βεντέτα, το χρονικό μιας πόλης και μιας ορεινής περιοχής της νήσου κατά τον εικοστό κυρίως αιώνα, αυτά κυρίως ξετυλίγουν τον μίτο τους στον Αιώνα των Λαβυρίνθων. Με επίκεντρο λοιπόν την Κρήτη, την ανέκαθεν ταυτισμένη με τον μύθο του Λαβυρίνθου, ο «Αιώνας των Φώτων» το δικό φως και σκοτάδι. Τη δική του, εντέλει, εικόνα για τα ανθρώπινα -όπως βιώθηκαν, όπως καταγράφτηκαν, όπως ακούστηκαν, όπως θα μπορούσαν να είχαν συμβεί.