"Ο Χαρταετός" της Αθηνάς Κακούρη

Διαβάζω στο οπισθόφυλλο:

Στην Αθήνα του 1871, όπου μόλις έχουν αρχίσει οι δίκες για τη σφαγή στο Δήλεσι, γιορτάζονται τα πενήντα χρόνια από την Επανάσταση και η πατριωτική έξαρση κορυφώνεται με την άφιξη του σκηνώματος του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε'. (.....) Σ' αυτή την πόλη κινούνται τα πρόσωπα του μυθιστορήματος ζώντας, υποφέροντας ή εκμεταλλευόμενα μια γενικευμένη κρίση που δεν περιορίζεται στα Λαυρεωτικά.

Ο "Χαρταετός" είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που αναφέρεται κυρίως σε τρία χαρακτηριστικά γεγονότα της εποχής γύρω από το 1870: τα Λαυρεωτικά, τη σφαγή στο Δήλεσι και το δυστύχημα της "Αμφιτρίτης".  Τα γεγονότα αυτά σημάδεψαν την πολιτική και κοινωνική ζωή των Νεοελλήνων και προδίκασαν λίγο ως πολύ το μέλλον της Ελλάδας στερώντας, κατά πως φαίνεται, μελλοντικές επιχειρηματικές επενδύσεις και γενικότερα προκαλώντας έλλειμμα εμπιστοσύνης από την πλευρά των Ευρωπαίων προς το νέο κράτος που είχε ανάγκη συνεχούς στήριξης όντας ήδη καταχρεωμένο και πολιτικά αποπροσανατολισμένο.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν η συγκεκριμένη ιστορική περίοδος διδάσκεται σήμερα στα σχολεία αλλά αν δεν συμβαίνει αυτό, σίγουρα είναι μεγάλη παράλειψη.  Διαβάζοντας το "Χαρταετό" είχα την εντύπωση ότι ζω την ίδια ιστορία 140 χρόνια μετά!  Βαθιά κρίση διαπερνούσε και τότε τη μικρή -γεωγραφικά- Ελλάδα.  Οι πολιτικοί και τα κόμματα εναλλάσσονταν στην εξουσία χωρίς πρόγραμμα και όραμα για το παρόν και το μέλλον της χώρας.  Ο χρηματισμός, το ρουσφέτι, η εξαπάτηση, ο φθόνος και η άμετρη φιλοδοξία ήσαν οι κυρίαρχοι παρονομαστές της πολιτικής ζωής.  Απ' την άλλη πλευρά η φτώχεια και η μιζέρια διαπερνούσαν την ελληνική κοινωνία.

Η αξία λοιπόν του μυθιστορήματος είναι κατά τη γνώμη μου η λεπτομερής περιγραφή των γεγονότων και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας πενήντα χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση.  Η συγγραφέας φαίνεται να έχει μελετήσει βαθιά το αντικείμενό της βασιζόμενη σε αξιόπιστες πηγές.  Θεωρώ επίσης πετυχημένη την απόδοση των ιδιόμορφων ελληνικών που μιλούσε η ανώτερη τάξη των Αθηναίων και ομογενών.

Αλλά:

Η ιδιαίτερη προσπάθεια της συγγραφέως δεν φαίνεται να επαρκεί για τη δημιουργία ενός καλού μυθιστορήματος. Γίνεται κουραστική η συνεχής ανάλυση των ίδιων ιστορικών γεγονότων καθ' όλη τη διάρκεια του έργου. Πως αλλιώς θα γέμιζαν 544 ολόκληρες σελίδες;  Η καθημερινότητα των ηρώων πίσω από τα ιστορικά γεγονότα δεν παρουσιάζει κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εντυπωσιάζουν μάλιστα με τη ρηχότητά τους, είναι αντιφατικοί, όπως για παράδειγμα ο Θανάσης Βαλαώρας που αρχικά εμφανίζεται μαχητικός, φουλ ερωτευμένος και στο τέλος ξεφουσκώνει σαν μπαλόνι... Το μελό "δίνει και παίρνει" τακτικά.  Είμαι πεπεισμένη ότι το 1/3 του βιβλίου θα μπορούσε κάλλιστα να μην υπάρχει βελτιώνοντας έτσι κατά πολύ το τελικό αποτέλεσμα.

Εκδόθηκε το 2002 από το ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΗΣ "ΕΣΤΙΑΣ".