Η μητέρα του σκύλου του Παύλου Μάτεσι

Και να μου λέγανε πως πρόκειται για αληθινή ιστορία, θα το πίστευα.  Αρκεί να θυμηθώ διηγήσεις της μάνας και της γιαγιάς μου και "Η μητέρα του σκύλου" μοιάζει με χιλιοειπωμένη ιστορία.  Αλλά δεν είναι έτσι γιατί ο Μάτεσις τη διηγείται σαν να είχε θαμμένο όλο τον πόνο της γενιάς του πολέμου μέσα του και να τον ξερνάει με καταπιεσμένη ορμή πάνω στο γραπτό του.

Μόνο μεγάλοι συγγραφείς έφτασαν να δώσουν την αλήθεια με τέτοια ένταση: οι μεγάλοι Ρώσοι, ο Κάφκα και ο Μπρεχτ, μερικά παραδείγματα.  Ο Μάτεσις δε σ' αφήνει να πάρεις ανάσα: πλήθος οι σκηνές, φορτωμένες εικόνες και νοήματα.  Οι περισσότερες, σκέτη αρρώστια.  Κάποιες  πάλι, γεμάτες αισιοδοξία και φως. 

Παντού κυριαρχεί η θέση του συγγραφέα για το Θεό, την πατρίδα και το Θάνατο.  Αμφισβητεί την ύπαρξη του Θεού, τη σημασία της πατρίδας και του Θανάτου: "Το μεγάλο δεν είναι ο θάνατος: το μεγάλο είναι οι νεκροί.  Ο θάνατος περνάει, οι νεκροί παραμένουν"

Για άλλη μια φορά (αρχικά με το "Πάντα καλά") συνειδητοποιώ πόσο αγαπάει ο Μάτεσις τη γυναίκα.  Τη γνωρίζει τόσο καλά σαν την παλάμη του χεριού του και την αφήνει να ορίσει εκείνη το συγγραφικό παιχνίδι σαν να είναι ο ίδιος αμέτοχος.

Η Ραραού, η αφηγήτρια και πρωταγωνίστρια του βιβλίου, είναι ένα λαβωμένο πλάσμα που ακροβατεί ανάμεσα στην πραγματικότητα και την ψύχωση.  Είναι από εκείνες τις ηρωίδες που δύσκολα ξεχνιούνται. 

"Η μητέρα του σκύλου" είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Μάτεσι γι' αυτό ίσως αποτελεί ένα λογοτεχνικό ξέσπασμα, το οποίο δεν συναντάμε με τέτοια ένταση στα επόμενα έργα του.  Πρωτοεκδόθηκε το 1990 από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Νυχτερινό Δελτίο του Πέτρου Μάρκαρη

Το "Νυχτερινό Δελτίο" φαίνεται ότι μου άρεσε πολύ.  Δεν μπορώ να δικαιολογήσω με άλλο τρόπο το ότι θέλησα κάποια στιγμή ασυνείδητα να ανοίξω την τηλεόραση για να παρακολουθήσω τις εξελίξεις του δράματος που περιγράφει ο Μάρκαρης... 

Η ιστορία:

Η γνωστή δημοσιογράφος, Γιάννα Καραγιώργη, δολοφονείται λίγο πριν δημοσιοποιήσει στο νυχτερινό δελτίο του καναλιού που εργάζεται μια σημαντική αποκλειστικότητα.  

Διαβάζω ότι πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα που έγραψε ο Π. Μάρκαρης και μου κάνει εντύπωση η άνεσή του.  Το γεγονός βέβαια δικαιολογείται από την ενασχόλησή του με το γραπτό λόγο τις προηγούμενες δεκαετίες (θέατρο, συγγραφή σεναρίων, μεταφράσεις).  Με ενδιαφέρουσα πλοκή που ακουμπάει γερά στην ελληνική πραγματικότητα (γραφειοκρατία, μετανάστες, ύποπτες μπίζνες στα Βαλκάνια κλπ)  ο συγγραφέας κατορθώνει να πλάσει μια πιστευτή ιστορία με πολλές απολήξεις που μπερδεύονται η μια με την άλλη ακολουθώντας την πορεία ενός πραγματικού αστυνομικού ντεντέκτιβ ο οποίος με πολλά πισωγυρίσματα, απογοητεύσεις, μικρές επιτυχίες οδηγείται σταδιακά στην αποκάλυψη της αλήθειας.

Το δεύτερο στοιχείο που με εντυπωσίασε ήταν η ιδιαίτερα αποκαλυπτική παρουσίαση της προσωπικής ζωής του αστυνόμου Χαρίτου, η οποία έχω την εντύπωση ότι γίνεται πιο συντηρητική στα επόμενα μυθιστορήματα ("Ο Τσε αυτοκτόνησε", "Παλιά, πολύ παλιά").

Το "Νυχτερινό Δελτίο" μεταφέρθηκε στη μικρή οθόνη, προβλήθηκε από την ΕΤ1 την περίοδο 1998 - '99 και ολοκληρώθηκε σε 18 επεισόδια που μπορείτε να  δείτε στο YouTube με το όνομα "CostasHaritos".

Το μυθιστόρημα εκδόθηκε το 1995 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη.

Το Νήμα της Victoria Hislop

Να απογοητευτεί κανείς από ένα βιβλίο, το καταλαβαίνω.  Να οργιστεί και να θυμώσει όμως είναι τουλάχιστον υπερβολικό αλλά να που τυχαίνει κι αυτό ενίοτε...

"Το νήμα" της V. Hislop είναι κάτι περισσότερο από ένα προχειρογραμμένο  μυθιστόρημα.  Χρησιμοποιεί την συγκλονιστική ιστορία μιας πόλης, της Θεσσαλονίκης συγκεκριμένα, για να ασελγήσει πάνω της διανθίζοντάς την με την εξίσου συναρπαστική ιστορία της ηρωίδας του, η οποία όμως ιστορία παρουσιάζεται σαν ένα βίπερ Νόρα: βιαστικά και χωρίς ψυχή.

Πούλησε βέβαια και όχι άσχημα. Ειλικρινά όμως δε βρίσκω τι άλλο μπορεί να πει κανείς γι' αυτό το βιβλίο...

Τίτλος πρωτοτύπου The Thread. Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ, 2011

Η Νοσταλγία των Δράκων του Δημοσθένη Κούρτοβικ

Ένα πολύ καλό αστυνομικό μυθιστόρημα από το Δημοσθένη Κούρτοβικ με πρωτότυπη πλοκή, συνεχείς εναλλαγές καταστάσεων, σασπένς και ενδιαφέροντες χαρακτήρες, κυρίως  του καθηγητή Δρακά.  

Η τελευταία παράγραφος του οπισθόφυλλου αναφέρει τα εξής:

Ένα "φιλοσοφικό θρίλερ" που, με φόντο τη σημαδεμένη από σύγχυση και βία Ευρώπη της εποχής μας, διερευνά ζητήματα όπως η φύση και η λογική του Κακού, η αναζήτηση της αλήθειας, τα όρια της γνώσης, η ανάγκη για μια πίστη και ο εκφυλισμός της, η αμηχανία του ανθρώπου μπροστά στις σκοτεινές πλευρές του εαυτού του, η παρήγορη ικανότητά του ν' αγαπάει παρ' όλα αυτά.  Αλλά επίσης: μια αλληγορία για τη σύγχρονη Ελλάδα, τη σχέση ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν της, τη θέση της στον σημερινό κόσμο.

Έχω τη γνώμη ότι ο Κούρτοβικ θέλησε να ενσωματώσει στο βιβλίο του όσες περισσότερες κοινωνικές και πολιτικές παράμετρους  μπορούσε.  Εκεί νομίζω ότι "βάρυνε" κάπου το βιβλίο και έχασε την απλότητα που πιστεύω πως πρέπει να έχει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα.  Το περίεργο είναι ότι οι παράμετροι αυτές δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές από τον αναγνώστη και αποκαλύπτονται μέσα από μια δεύτερη ανάγνωση.  

Το βιβλίο εκδόθηκε το 2000 από τις εκδόσεις ΕΣΤΙΑ.

"Ντούλια" της Μάρως Βαμβουνάκη

Η Μάρω Βαμβουνάκη ξέρει να γράφει, αυτό είναι σίγουρο.  Συνολικά το βιβλίο της δε μου φάνηκε καθόλου άσχημο.  Η κυρία Βαμβουνάκη γράφει πολύ "γυναικεία" στρεφόμενη ιδιαίτερα στην περιγραφή των συναισθημάτων της ηρωίδας της.   Παρακολούθησα την πορεία της Ντούλιας από το Λονδίνο ως το Χωριό της Κρήτης με ενδιαφέρον. Πρόκειται για μια γυναίκα "που αγάπησε πολύ" και κανείς δεν μπορεί να την κατηγορήσει γι' αυτό. Το πληρώνει βέβαια ακριβά αλλά φαίνεται ότι δεν υπάρχει άλλη διέξοδος γι' αυτήν παρά μόνο η κόλαση... 

Πρώτη έκδοση το 1984 από τις εκδόσεις Δόμος.

"Ο Τσε αυτοκτόνησε" του Πέτρου Μάρκαρη

Το μυθιστόρημα του Π. Μάρκαρη "Ο Τσε αυτοκτόνησε" είναι καλογραμμένο και διαβάζεται ευχάριστα.  Ο συγγραφέας κατορθώνει να δημιουργήσει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που διατρέχει την εποχή που γράφτηκε: η προ Ολυμπιακών Αγώνων ελληνική κοινωνία αναλύεται με εύστοχο τρόπο μέσα από τις καταστάσεις που περιγράφονται.  Ο ήρωας του βιβλίου, ο αστυνόμος Κώστας Χαρίτος, αποδίδεται με απολαυστικό τρόπο.  Πρόκειται για την καλύτερη εκδοχή Έλληνα μεσοαστού που προσπαθεί να επιβιώσει μέσα σε μια χώρα όπου η γραφειοκρατία, το ρουσφέτι και η "καρέκλα" αποτελούν τον κανόνα.  

Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 2003 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη.

Κατ' εξακολούθηση του Πέτρου Μάρκαρη

Το "Κατ' εξακολούθηση" το πέρασα στην αρχή για μυθιστόρημα.  Ήταν μικρό και είπα να το διαβάσω τη μεγαλοβδομάδα.  Αλλά προς έκπληξή μου δεν ήταν μυθιστόρημα.  Και η έκπληξη ήταν ευχάριστη για διάφορους λόγους στους οποίους θα αναφερθώ παρακάτω. 

Το διάβασα μέσα σε ένα πρωινό και ήταν σα να έκανα κουβέντα με το συγγραφέα μπροστά από ένα φλιτζάνι καφέ (η αλήθεια είναι ότι εκείνος μιλούσε περισσότερο...).  Συνειδητοποίησα λοιπόν ακόμα μια φορά το "ωραίο" με τα βιβλία: "άλλος κάθεται και ερευνά, γράφει και κοπιάζει να τα ολοκληρώσει, κι άλλος επωφελείται απ' την πνευματική αυτή προσπάθεια χωρίς ουσιαστικά να κουνήσει το δαχτυλάκι του παρά μόνο για να γυρίσει τις σελίδες" 

Ο Μάρκαρης στο συγκεκριμένο βιβλίο καταγίνεται με ένα σωρό θέματα ταξινομώντας τα σε τέσσερις θεματικούς κύκλους. Αρχίζει με το μυθιστορηματικό του έργο για το οποίο:

- σχολιάζει το χαρακτήρα, την εξέλιξη και τις τυχόν ομοιότητές του με τον ήρωα των μυθιστορημάτων του, τον Κώστα Χαρίτο.  Για να το πετύχει αυτό, δίνει πολλά  βιογραφικά στοιχεία: η περιγραφή της ζωής του στην Πόλη αλλά και τη Χάλκη έχει ένα συγκινητικό ενδιαφέρον. Εκεί κατάλαβα τη δυσκολία που πρέπει να αντιμετώπισε στο μυθιστόρημά του "Παλιά, πολύ παλιά" το οποίο διαδραματίζεται στην Πόλη.

- παραλληλίζει τον Κώστα Χαρίτο με αντίστοιχους διεθνείς αστυνομικούς ντετέκτιβς ξεκινώντας από την πολιτική ορθότητα (ή την απουσία πολιτικής ορθότητας) στη συμπεριφορά τους και φτάνοντας ως τις γαστριμαργικές τους συνήθειες (παρεμπιπτόντως τα γεμιστά είναι σπουδαίο φαγητό...).

Επιμέρους θέματα που προκύπτουν και συζητιούνται αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στην Ευρώπη, στις διαφορές του ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου, στην συμπάθειά του για τα "κέντρα" των πόλεων και την καχυποψία του για τα προάστια, στην εξέλιξη του αστυνομικού μυθιστορήματος, στην υπέρβαση των ορίων που οδηγούν τους ανθρώπους στο έγκλημα...  

Το δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου είναι αφιερωμένο στη δουλειά τού σεναριογράφου και τις δυσκολίες του επαγγέλματος αυτού στην Ελλάδα.  Εκφράζει την εκτίμησή του προς τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και δίνει ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία για το προφίλ του σκηνοθέτη και την μεταξύ τους συνεργασία.

Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στην ιδιότητά του ως "ειδικός του Μπρεχτ", από την οποία ο ίδιος φαίνεται να κρατάει αποστάσεις παρά τη συστηματική του ενασχόληση με το μεγάλο Γερμανό συγγραφέα μέσω κυρίως μεταφράσεων.

Για το μεταφραστικό του έργο μιλά στο τέταρτο κεφάλαιο και εξηγεί τις δυσκολίες στη μετάφραση πολυεπίπεδων έργων και στην επιλογή του κατάλληλου γλωσσικού εργαλείου καθώς και για την εκμετάλλευση της μεταφραστικής παραγωγής παγκοσμίως.  Με κρυφή περηφάνεια μιλάει για το "έργο ζωής" του, τη μετάφραση του "Φάουστ" του Γκαίτε.

Το "Κατ' εξακολούθηση" σε κάνει να συμπαθήσεις το Μάρκαρη.  Είναι η απλότητά του; Είναι το γεγονός ότι παρά την διεθνή επιτυχία και τις σπουδαίες συνεργασίες παραμένει προσγειωμένος; Είναι που ήθελε κόρη αντί γιο; Δεν ξέρω ποιο απ' όλα.

Το βιβλίο συνοδεύεται από παλιές και νεώτερες φωτογραφίες του συγγραφέα και πρωτοεκδόθηκε το 2005 από τις εκδόσεις Πατάκη.

"Αλδεβαράν" του Παύλου Μάτεσι

Μια γλυκόπικρη ιστορία μάς προσφέρει με το "Αλδεβαράν" ο Παύλος Μάτεσις. 

Η περίπτωση του τριανταπεντάχρονου πρωταγωνιστή, του Ερμή, είναι η κλασική περίπτωση νεοέλληνα που ζει το παρόν με ζωώδη τρόπο χωρίς λοιπά στηρίγματα: χρηματιστής, άθεος, χωρίς φίλους και οικογένεια, με διάφορες γυναίκες να περιφέρονται δορυφορικά στη ζωή του.  Ασυνείδητα όμως περιμένει κάτι: "και σχεδόν προσδοκούσε (...) να του φέρει ο ταχυδρόμος (...) κάτι που θα του άλλαζε τη ζωή".  Αυτό το "κάτι" έρχεται με τη μορφή ενός νέου ανθρώπου, του Μύρτου, που εισβάλλει στην καθημερινότητά του για να φύγει όσο απότομα εμφανίστηκε.  Από κει και στο εξής όλα αλλάζουν...

Η ιστορία πλέκεται με βάση το μύθο του αστεριού Αλδεβαράν στα αραβικά, Λαμπαδία στα ελληνικά.  Διαβάζω στο οπισθόφυλλο:

Αλδεβαράν ονόμασαν οι ΄Αραβες τον πλέον λαμπερό αστέρα στον αστερισμό του Ταύρου.  Κάποιος πίστεψε πως ο έρωτας θα τον ανεβάσει εκεί πάνω, όμως γκρεμίστηκε επειδή κάποιος άλλος δεν ακολούθησε και μένει στη γη φυλακισμένος (...) σε ενοχές και τύψεις, ερήμην του ένοχος.

Ο Μύρτος είναι εκείνος που πιστεύει πως ο έρωτας θα τον ανεβάσει στον Αλδεβαράν αλλά τελικά "γκρεμίζεται" όταν ο Ερμής δεν τον ακολουθεί.  Ο Ερμής δεν απορρίπτει το Μύρτο ηθελημένα, δεν γνωρίζει καν για τα αισθήματά του.  Λόγω του τρόπου ζωής και σκέψης του, οι "κεραίες" του έχουν ατονίσει και δεν μπορούν να διακρίνουν τι κρύβεται πίσω από τον περίεργο ψυχισμό του Μύρτου.  Όλα αρχίζουν να ξεκαθαρίζουν μετά το χαμό του φίλου του.  Ο Ερμής προσπαθεί να βρει τον εαυτό του, την ταυτότητά του και κόβει ό,τι τον ενώνει με το παρελθόν.  Οι τύψεις, οι ενοχές και τα ταμπού του σταδιακά υποχωρούν.  

Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στο όνειρο που βλέπει ο Ερμής (σελίδες 81 έως αρχή 84).  Είναι ουσιαστικά ένα πεζογραφικό ποίημα αφιερωμένο στον έρωτα και το θάνατο. 

Το μυθιστόρημα πρωτοεκδόθηκε το 2007 από τις εκδόσεις Καστανιώτη.