"Η κυρία της βιτρίνας" του Σπύρου Πλασκοβίτη

"Η κυρία της βιτρίνας" του Σπύρου Πλασκοβίτη με δυσκόλεψε στην ανάγνωση αλλά δε με άφησε αδιάφορη.

Θεωρητικά είχε όλα εκείνα τα στοιχεία που προοιώνιζαν μια συναρπαστική ανάγνωση: για αρχή να αναφέρω ότι, ως ένα σημείο αποτελεί συνέχεια της "Πόλης", που πραγματικά με γοήτευσε.  Η γραφή του Πλασκοβίτη είναι μια ευφυής γραφή, εύστοχη και αληθινή.  Η ματιά του πάνω στα κοινωνικά και πολιτικά θέματα περνάει στο γραπτό του με επιτυχία: απ' τη μια η Ελλάδα της μεταπολίτευσης γεμάτη κούφια λόγια και πολιτική ανικανότητα, απ' την άλλη ο τόπος του, η Κέρκυρα, να παραδίδει σταδιακά τις ομορφιές της προς όφελος της τουριστικής ανάπτυξης και των συμφερόντων των τοπικών παραγόντων.

Οι χαρακτήρες του βιβλίου αναλύονται διεξοδικά, είναι ζωντανοί κι αληθινοί. Η Αγγελίνα Ντάσιου αποτελεί το δυνατό χαρτί του βιβλίου αλλά και ο πρωταγωνιστής Ντίνος Χαιρέτης μέσα από τις επιλογές του τροφοδοτεί τους στόχους του συγγραφέα, ο Νικίας Ζαβόλης, πολυσύνθετο κάθαρμα, και τέλος η Πωλέττα, η χαριτωμένη αλλά τραγική ερωμένη του Χαιρέτη. 

Στα αρνητικά του βιβλίου να αναφέρω την ενασχόληση του συγγραφέα με την εξιστόρηση γεγονότων που δεν παντρεύονται αρμονικά με τη ραχοκοκαλιά της διήγησης (για παράδειγμα η αναλυτική εξιστόρηση της ζωής του γιού του Χαιρέτη). 

Πρώτη έκδοση το 1990 από τις εκδόσεις Κέδρος.

"Ο Χαρταετός" της Αθηνάς Κακούρη

Διαβάζω στο οπισθόφυλλο:

Στην Αθήνα του 1871, όπου μόλις έχουν αρχίσει οι δίκες για τη σφαγή στο Δήλεσι, γιορτάζονται τα πενήντα χρόνια από την Επανάσταση και η πατριωτική έξαρση κορυφώνεται με την άφιξη του σκηνώματος του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε'. (.....) Σ' αυτή την πόλη κινούνται τα πρόσωπα του μυθιστορήματος ζώντας, υποφέροντας ή εκμεταλλευόμενα μια γενικευμένη κρίση που δεν περιορίζεται στα Λαυρεωτικά.

Ο "Χαρταετός" είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που αναφέρεται κυρίως σε τρία χαρακτηριστικά γεγονότα της εποχής γύρω από το 1870: τα Λαυρεωτικά, τη σφαγή στο Δήλεσι και το δυστύχημα της "Αμφιτρίτης".  Τα γεγονότα αυτά σημάδεψαν την πολιτική και κοινωνική ζωή των Νεοελλήνων και προδίκασαν λίγο ως πολύ το μέλλον της Ελλάδας στερώντας, κατά πως φαίνεται, μελλοντικές επιχειρηματικές επενδύσεις και γενικότερα προκαλώντας έλλειμμα εμπιστοσύνης από την πλευρά των Ευρωπαίων προς το νέο κράτος που είχε ανάγκη συνεχούς στήριξης όντας ήδη καταχρεωμένο και πολιτικά αποπροσανατολισμένο.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν η συγκεκριμένη ιστορική περίοδος διδάσκεται σήμερα στα σχολεία αλλά αν δεν συμβαίνει αυτό, σίγουρα είναι μεγάλη παράλειψη.  Διαβάζοντας το "Χαρταετό" είχα την εντύπωση ότι ζω την ίδια ιστορία 140 χρόνια μετά!  Βαθιά κρίση διαπερνούσε και τότε τη μικρή -γεωγραφικά- Ελλάδα.  Οι πολιτικοί και τα κόμματα εναλλάσσονταν στην εξουσία χωρίς πρόγραμμα και όραμα για το παρόν και το μέλλον της χώρας.  Ο χρηματισμός, το ρουσφέτι, η εξαπάτηση, ο φθόνος και η άμετρη φιλοδοξία ήσαν οι κυρίαρχοι παρονομαστές της πολιτικής ζωής.  Απ' την άλλη πλευρά η φτώχεια και η μιζέρια διαπερνούσαν την ελληνική κοινωνία.

Η αξία λοιπόν του μυθιστορήματος είναι κατά τη γνώμη μου η λεπτομερής περιγραφή των γεγονότων και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας πενήντα χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση.  Η συγγραφέας φαίνεται να έχει μελετήσει βαθιά το αντικείμενό της βασιζόμενη σε αξιόπιστες πηγές.  Θεωρώ επίσης πετυχημένη την απόδοση των ιδιόμορφων ελληνικών που μιλούσε η ανώτερη τάξη των Αθηναίων και ομογενών.

Αλλά:

Η ιδιαίτερη προσπάθεια της συγγραφέως δεν φαίνεται να επαρκεί για τη δημιουργία ενός καλού μυθιστορήματος. Γίνεται κουραστική η συνεχής ανάλυση των ίδιων ιστορικών γεγονότων καθ' όλη τη διάρκεια του έργου. Πως αλλιώς θα γέμιζαν 544 ολόκληρες σελίδες;  Η καθημερινότητα των ηρώων πίσω από τα ιστορικά γεγονότα δεν παρουσιάζει κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εντυπωσιάζουν μάλιστα με τη ρηχότητά τους, είναι αντιφατικοί, όπως για παράδειγμα ο Θανάσης Βαλαώρας που αρχικά εμφανίζεται μαχητικός, φουλ ερωτευμένος και στο τέλος ξεφουσκώνει σαν μπαλόνι... Το μελό "δίνει και παίρνει" τακτικά.  Είμαι πεπεισμένη ότι το 1/3 του βιβλίου θα μπορούσε κάλλιστα να μην υπάρχει βελτιώνοντας έτσι κατά πολύ το τελικό αποτέλεσμα.

Εκδόθηκε το 2002 από το ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΗΣ "ΕΣΤΙΑΣ".

Σάββατο του Ιαν Μακ Γιούαν

Προσπαθώντας να διαβάσω σύγχρονη, ξένη λογοτεχνία, η οποία όμως να μην μου βαρύνει καλοκαιριάτικα το στομάχι, διότι "summertime and the living is easy", έπεσα πάνω σ' αυτό το βιβλίο, το οποίο αποδείχτηκε τελικά πολύ συμπαθητικό.

Περιληπτικά να πω ότι ο αφηγητής εξιστορεί τα συμβάντα της ζωής ενός Άγγλου νευροχειρουργού, του Χένρυ Περόουν, ένα δεδομένο Σάββατο από πολύ νωρίς το πρωί μέχρι το πρωινό της επόμενης μέρας. Τόπος Λονδίνο. Χρονικά βρισκόμαστε στα χρόνια μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης και ο προβληματισμός για το νέο πρόσωπο του κόσμου που θα ζήσει η ανθρωπότητα είναι φανερός. Ο Χένρυ Περόουν στα 48 του, έχει ήδη μια πετυχημένη καριέρα και οικογένεια, ζει σε ένα ανακαινισμένο παλιό εγγλέζικο μέγαρο στο Λονδίνο και οδηγεί μια ακριβή Mercedes.  Διακοπές κάνει σε έναν πύργο στη Νότια Γαλλία.  Ο "τυχερός", κατά πολλούς, αυτός άνθρωπος έρχεται το συγκεκριμένο Σάββατο κατά πρόσωπο  με τη λιγότερο ευχάριστη πλευρά της ζωής: ένα φλεγόμενο αεροπλάνο που καταλήγει στο Χίθροου ανοίγει τη μέρα του, ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, μια χαμένη παρτίδα σκουός, η επίσκεψη στη μάνα του που δεν τον αναγνωρίζει πια λόγω αλτζχάιμερ και τέλος η επίθεση κακοποιών στο σπίτι του. 

Όλα αυτά δεν περιγράφονται ξερά για να γεμίσουν τις σελίδες του βιβλίου.  Ο Μακ Γιούαν  διερευνά τον σύγχρονο κόσμο και έρχεται αντιμέτωπος με τις αντιφάσεις του τόσο σε πολιτικό όσο και κοινωνικό επίπεδο ανοίγοντας ταυτόχρονα πολλά θέματα: την τρομοκρατία και τον αγώνα εναντίον της, την εξάπλωση του μουσουλμανικού στοιχείου παγκοσμίως και τη στάση Ευρώπης και Αμερικής, τη σημασία της οικογένειας σε ένα κόσμο που αλλάζει συνεχώς και απειλεί τις έννοιες της ισότητας, του σεβασμού και της ειρήνης.  Η ουσία της ζωής για τον συγγραφέα βρίσκεται στα απλά πράγματα όπως η μουσική και η ποίηση, με τα οποία ασχολούνται τα παιδιά του Περόουν.

Έχοντας κάνει δίχρονη έρευνα πάνω σε θέματα νευροχειρουργικής, ο Μακ Γιούαν αποδίδει πολύ λεπτομερειακά πτυχές της καθημερινότητας ενός νευροχειρουργού που έρχεται σε επαφή με ακραία, για τον υπόλοιπο κόσμο, περιστατικά ασθενών. Η πρόοδος της ιατρικής και η ελπίδα για μεγαλύτερες ανακαλύψεις προβάλλονται ως τα στοιχεία εκείνα που γεννούν τις μεγαλύτερες ελπίδες για την κατανόηση του εαυτού μας και του κόσμου που μας περιβάλλει.

Στα μείον του μυθιστορήματος μια σχετική φλυαρία (ιδιαίτερα στη σκηνή που περιγράφει τις παρτίδες σκουός που παίζει ο Περόουν με το φίλο του) και ίσως την (αναμενόμενη) επίθεση στο σπίτι του Περόουν που ήταν ελαφρώς γλυκανάλατη.

Για πρόλογο του βιβλίου του, ο Μακ Γιούαν έχει επιλέξει ένα απόσπασμα από τον "Χέρτζογκ" του Σάουλ Μπέλλοου, το οποίο είχε προφανώς στο μυαλό του όταν έγραφε το "Σάββατο". Με συμπυκνωμένο λόγο ο Μπέλλοου αποδίδει το 1964 τις συνθήκες ζωής του σύγχρονου ανθρώπου: 

Δηλαδή, για παράδειγμα; Να, για παράδειγμα, το τι σημαίνει να είσαι άντρας. Σε μια πόλη. Σ' έναν αιώνα. Σε μια μεταβατική φάση, Σε μια μάζα. Μετασχηματιζόμενος από την επιστήμη. Κάτω από μια οργανωμένη εξουσία. Υφιστάμενος τρομακτικούς ελέγχους και περιορισμούς. Σε συνθήκες που δημιουργούνται απ' τη μηχανοποίηση. Μετά την αποτυχία των ριζοσπαστικών ελπίδων.  Σε μια κοινωνία που δεν αποτελεί μια κοινότητα ανθρώπων και που υποτιμά και υποβιβάζει το άτομο. Όπου η αυξανόμενη δύναμη των αριθμών έχει καταντήσει τον άνθρωπο ασήμαντο και περιφρονητέο. (...) Και την ίδια ώρα η πίεση των ανθρώπινων εκατομμυρίων που έχουν ανακαλύψει το τι μπορούν να κάνουν οι συντονισμένες προσπάθειες και η συλλογική σκέψη. (...) Κι εσύ μπορείς να αρνηθείς σ' όλα αυτά τα εκατομμύρια το δικαίωμα να υπάρχουν; Μπορείς να τους ζητάς να δουλεύουνε και να πεινάνε, ενώ εσύ κάθεσαι κι απολαμβάνεις τις υψηλές Αξίες κάποιου παλιού καλού καιρού; Εσύ - εσύ ο ίδιος, είσαι τέκνο αυτής της μάζας και αδελφός των υπολοίπων. (...)

Εκδόσεις Νεφέλη, Μετάφραση: Μαρία Γεωργουσοπούλου

Τίτλος πρωτότυπου: "Saturday" από τον Ian Mc Ewan, 2005

Επικίνδυνες Μαγειρικές του Ανδρέα Στάικου

Οι "Επικίνδυνες Μαγειρικές" είναι ένα αληθινά μικρό και χαριτωμένο, μινιόν κατά τους Γάλλους, μυθιστόρημα (ο Στάικος έχει μεγάλη μεταφραστική εμπειρία με Γάλλους κλασσικούς). Εντυπωσιάζει το εξώφυλλό του καθώς και οι 34 εξαιρετικά γραμμένες συνταγές που περιλαμβάνονται και ενσωματώνονται με επιτυχία στην πλοκή του έργου.

Η υπόθεση:

Ο Δαμοκλής και ο Δημήτρης είναι ερωτευμένοι με την ίδια γυναίκα, τη Νανά, η οποία δηλώνει παντρεμένη με άλλον τρίτο.  Ένα από τα μέσα που χρησιμοποιούν, αλλά και που απαιτεί η ίδια η κυρία, για να εντείνουν την ερωτική της επιθυμία, είναι η μαγειρική.  Φτιάχνουν συνήθως απλά, παραδοσιακά πιάτα της ελληνικής κουζίνας με περισσή όμως προσπάθεια και μεράκι και τα προσφέρουν στην κοινή ερωμένη τους με στόχο να τη φέρουν στο σημείο της μέθεξης.

Κατά τη γνώμη μου το κέντρο βάρους του βιβλίου δεν αφορά στη μαγειρική, αν και τη νιώθει κανείς πανταχού παρούσα. Με κίνδυνο να αποκαλύψω το τέλος της ιστορίας, έχω την εντύπωση ότι το βιβλίο μιλά για τον αιώνιο αγώνα του άνδρα να κατακτήσει τη γυναίκα, με δεδομένο ότι το ερωτικό παιχνίδι το ορίζει η ίδια η γυναίκα.  Οι άνδρες φαίνεται να παραμένουν "μαριονέτες" που άγονται και φέρονται όπως τα έντομα γύρω απ' το φως.  Η γυναίκα, λοιπόν, αυτό το "άπιαστο" πλάσμα ζητάει "διόδια".  Άλλες ζητούν ασφάλεια οικονομική, άλλες συναισθηματική κάλυψη κτλ... Η Νανά ζητά, μεταξύ άλλων, καλομαγειρεμένο φαγάκι!  Αν και σε όλη τη διάρκεια της διήγησης δίνει την εντύπωση ενός εγωπαθούς και αδιάφορου πλάσματος, στο τέλος δείχνει το αληθινό της πρόσωπο: μια ιέρεια του έρωτα και της απόλαυσης, με δυο λέξεις: το "αιώνιο" θηλυκό. 

Τι συνέβη στη Νανά και έβαλε τέλος στις σχέσεις της με το Δαμοκλή και το Δημήτρη; Προφανώς της χάλασαν το παιχνίδι αυτοί οι δύο μαθαίνοντας ο ένας για την ύπαρξη του άλλου.  Δεν πιστεύω ούτε λεπτό ότι η Νανά θα παντρευτεί, όπως δηλώνει, γιατί απλούστατα δεν είναι τέτοιος τύπος. Είναι ντόμπρα συναισθηματικά και δεν κρύβεται.  Οι δύο κύριοι απλά παίξανε και χάσανε...

Εκδόθηκε το 2002 από τις εκδόσεις Άγρα.  Μεταφράστηκε σε είκοσι γλώσσες. Το 2010 κυκλοφόρησε σε ταινία με σκηνοθέτη τον Β. Τσελεμέγκο και στους πρωταγωνιστικούς ρόλους τους ηθοποιούς Κ. Μαρκουλάκη, Γ. Χωραφά και Κ. Ζυγούλη.

Ενα αστέρι που το έλεγαν Χένρι του Ρόντυ Ντόυλ

Ένα πολύ δυνατό μυθιστόρημα που μιλάει για τον Ιρλανδικό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.  Ο Ντόυλ είναι ακριβολόγος, εμμένει στη λεπτομέρεια ενώ οι σκηνές και οι χαρακτήρες που περιγράφει είναι έντονοι και ζωντανοί χωρίς μελοδραματισμούς.  Πρόκειται για την εξιστόρηση ενός κομματιού της ευρωπαϊκής ιστορίας που δεν είναι ευρύτερα γνωστό μιας που εξελίσσεται γύρω στο 1916.  Είναι η εποχή που ιδρύεται ο ΙΡΑ, η δράση του οποίου θα απασχολήσει την Μεγάλη Βρετανία τις επόμενες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Αντιγράφω το κατατοπιστικό οπισθόφυλλο:

Ο Χένρι Σμαρτ γεννιέται σε μια άθλια φτωχογειτονιά του Δουβλίνου.  Στα δεκατέσσερά του χρόνια, έχοντας χάσει με τρόπο μυθιστορηματικό τους γονείς του, γίνεται επαναστάτης και συμμετέχει στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της Ιρλανδίας.  Παρά την τραγική έκβασή του ο Χένρι, ζωντανός θρύλος πια, συνεχίζει τη δική του σκληρή και περιπετειώδη πορεία, πρωταγωνιστώντας πλάι στα μεγάλα ονόματα του τόπου του. 

Το θέμα του βιβλίου είναι σοβαρό, βαρύ, ιερό θα λέγαμε, αλλά ο Ντόυλ δε χάνει το χιούμορ του.  Με ύφος πρωτότυπο, περιεκτικό, κοφτό, ρεαλιστικό και ολοζώντανο, δημιουργεί ένα ιστορικό ντοκουμέντο, σκιαγραφώντας και σαρκάζοντας παράλληλα τις εθνικές αδυναμίες των συμπατριωτών του.

Συναρπαστικό χρονικό της πιο ταραγμένης περιόδου της ιρλανδικής ιστορίας αλλά και στοχαστικό, απολαυστικό μυθιστόρημα.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:

Ο Ρόντυ Ντόυλ γεννήθηκε στο Δουβλίνο το 1958. Το πρώτο του μυθιστόρημα, με τίτλο "The commitments", που κυκλοφόρησε το 1987 έγινε δεκτό με μεγάλο ενδιαφέρον και τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1991, ο σκηνοθέτης Άλαν Πάρκερ υπέγραψε την πολύ επιτυχημένη κινηματογραφική του εκδοχή.  Ταινία έγινε και το επόμενο βιβλίο του "The Snapper" (1990), από τον Στήβεν Φρήαρς (ελληνικός τίτλος , "Το πιτσιρίκι").  Αυτό το βιβλίο, ήταν υποψήφιο για το σημαντικότερο βραβείο πεζογραφίας της Αγγλίας - το Booker - το οποίο όμως απέσπασε τελικά για το τέταρτο βιβλίο του, το "Πάντυ Κλαρκ, Χα Χα Χα".  

Το "Ένα αστέρι που το έλεγαν Χένρι" εκδόθηκε το 2000 από τις εκδόσεις Νεφέλη σε μετάφραση Έλλης Εμκε. Έχει λάβει το βραβείο Booker 1993.

Τίτλος πρωτοτύπου: "A star called Henry" by Roddy Doyle

Χαμόγελο στο Χάρο της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Το "Χαμόγελο στο Χάρο" της Ι. Καρατζαφέρη δεν είχε πολλά να μου πει...

Πρόκειται για την ιστορία μιας νεαρής γυναίκας, προσώπου υπεράνω υποψίας, που προσλαμβάνεται στην επιχείρηση του Βαστ Λαντ, ενός αρχιμαφιόζου. 

Η γλώσσα του βιβλίου είναι ενδιαφέρουσα (μικρές, κοφτές προτάσεις μεστές νοήματος), αν και μοιάζει σαν να μεταφράστηκε από τα αγγλικά.  Υπάρχουν αρκετά σημεία που αποτελούν ακριβή μετάφραση αγγλικών εκφράσεων που κάνουν την κατανόηση του κειμένου όχι δύσκολη αλλά προβληματική.  Οι χαρακτήρες, οι οποίοι σημειωτέον κινούνται μέσα στη μαφία, μιλούν συχνά σαν καθηγητές πανεπιστημίου.

Η ατμόσφαιρα του υπόκοσμου έχει δοθεί επιτυχημένα αλλά λείπουν πολλά άλλα στοιχεία για να κρατήσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη.  Πλοκή δεν υπάρχει, το μυθιστόρημα είναι περισσότερο περιγραφικό.  Ο,τι λοιπόν περιγράφεται είναι χιλιο -ακουσμένο, -ειδωμένο, -ειπωμένο...

Μυθιστόρημα με καλές προθέσεις αλλά παρόλα αυτά χωρίς δύναμη, άχρωμο και άοσμο.

Πρώτη έκδοση 1994, εκδόσεις Καστανιώτη.

Η μητέρα του σκύλου του Παύλου Μάτεσι

Και να μου λέγανε πως πρόκειται για αληθινή ιστορία, θα το πίστευα.  Αρκεί να θυμηθώ διηγήσεις της μάνας και της γιαγιάς μου και "Η μητέρα του σκύλου" μοιάζει με χιλιοειπωμένη ιστορία.  Αλλά δεν είναι έτσι γιατί ο Μάτεσις τη διηγείται σαν να είχε θαμμένο όλο τον πόνο της γενιάς του πολέμου μέσα του και να τον ξερνάει με καταπιεσμένη ορμή πάνω στο γραπτό του.

Μόνο μεγάλοι συγγραφείς έφτασαν να δώσουν την αλήθεια με τέτοια ένταση: οι μεγάλοι Ρώσοι, ο Κάφκα και ο Μπρεχτ, μερικά παραδείγματα.  Ο Μάτεσις δε σ' αφήνει να πάρεις ανάσα: πλήθος οι σκηνές, φορτωμένες εικόνες και νοήματα.  Οι περισσότερες, σκέτη αρρώστια.  Κάποιες  πάλι, γεμάτες αισιοδοξία και φως. 

Παντού κυριαρχεί η θέση του συγγραφέα για το Θεό, την πατρίδα και το Θάνατο.  Αμφισβητεί την ύπαρξη του Θεού, τη σημασία της πατρίδας και του Θανάτου: "Το μεγάλο δεν είναι ο θάνατος: το μεγάλο είναι οι νεκροί.  Ο θάνατος περνάει, οι νεκροί παραμένουν"

Για άλλη μια φορά (αρχικά με το "Πάντα καλά") συνειδητοποιώ πόσο αγαπάει ο Μάτεσις τη γυναίκα.  Τη γνωρίζει τόσο καλά σαν την παλάμη του χεριού του και την αφήνει να ορίσει εκείνη το συγγραφικό παιχνίδι σαν να είναι ο ίδιος αμέτοχος.

Η Ραραού, η αφηγήτρια και πρωταγωνίστρια του βιβλίου, είναι ένα λαβωμένο πλάσμα που ακροβατεί ανάμεσα στην πραγματικότητα και την ψύχωση.  Είναι από εκείνες τις ηρωίδες που δύσκολα ξεχνιούνται. 

"Η μητέρα του σκύλου" είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Μάτεσι γι' αυτό ίσως αποτελεί ένα λογοτεχνικό ξέσπασμα, το οποίο δεν συναντάμε με τέτοια ένταση στα επόμενα έργα του.  Πρωτοεκδόθηκε το 1990 από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Νυχτερινό Δελτίο του Πέτρου Μάρκαρη

Το "Νυχτερινό Δελτίο" φαίνεται ότι μου άρεσε πολύ.  Δεν μπορώ να δικαιολογήσω με άλλο τρόπο το ότι θέλησα κάποια στιγμή ασυνείδητα να ανοίξω την τηλεόραση για να παρακολουθήσω τις εξελίξεις του δράματος που περιγράφει ο Μάρκαρης... 

Η ιστορία:

Η γνωστή δημοσιογράφος, Γιάννα Καραγιώργη, δολοφονείται λίγο πριν δημοσιοποιήσει στο νυχτερινό δελτίο του καναλιού που εργάζεται μια σημαντική αποκλειστικότητα.  

Διαβάζω ότι πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα που έγραψε ο Π. Μάρκαρης και μου κάνει εντύπωση η άνεσή του.  Το γεγονός βέβαια δικαιολογείται από την ενασχόλησή του με το γραπτό λόγο τις προηγούμενες δεκαετίες (θέατρο, συγγραφή σεναρίων, μεταφράσεις).  Με ενδιαφέρουσα πλοκή που ακουμπάει γερά στην ελληνική πραγματικότητα (γραφειοκρατία, μετανάστες, ύποπτες μπίζνες στα Βαλκάνια κλπ)  ο συγγραφέας κατορθώνει να πλάσει μια πιστευτή ιστορία με πολλές απολήξεις που μπερδεύονται η μια με την άλλη ακολουθώντας την πορεία ενός πραγματικού αστυνομικού ντεντέκτιβ ο οποίος με πολλά πισωγυρίσματα, απογοητεύσεις, μικρές επιτυχίες οδηγείται σταδιακά στην αποκάλυψη της αλήθειας.

Το δεύτερο στοιχείο που με εντυπωσίασε ήταν η ιδιαίτερα αποκαλυπτική παρουσίαση της προσωπικής ζωής του αστυνόμου Χαρίτου, η οποία έχω την εντύπωση ότι γίνεται πιο συντηρητική στα επόμενα μυθιστορήματα ("Ο Τσε αυτοκτόνησε", "Παλιά, πολύ παλιά").

Το "Νυχτερινό Δελτίο" μεταφέρθηκε στη μικρή οθόνη, προβλήθηκε από την ΕΤ1 την περίοδο 1998 - '99 και ολοκληρώθηκε σε 18 επεισόδια που μπορείτε να  δείτε στο YouTube με το όνομα "CostasHaritos".

Το μυθιστόρημα εκδόθηκε το 1995 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη.

Το Νήμα της Victoria Hislop

Να απογοητευτεί κανείς από ένα βιβλίο, το καταλαβαίνω.  Να οργιστεί και να θυμώσει όμως είναι τουλάχιστον υπερβολικό αλλά να που τυχαίνει κι αυτό ενίοτε...

"Το νήμα" της V. Hislop είναι κάτι περισσότερο από ένα προχειρογραμμένο  μυθιστόρημα.  Χρησιμοποιεί την συγκλονιστική ιστορία μιας πόλης, της Θεσσαλονίκης συγκεκριμένα, για να ασελγήσει πάνω της διανθίζοντάς την με την εξίσου συναρπαστική ιστορία της ηρωίδας του, η οποία όμως ιστορία παρουσιάζεται σαν ένα βίπερ Νόρα: βιαστικά και χωρίς ψυχή.

Πούλησε βέβαια και όχι άσχημα. Ειλικρινά όμως δε βρίσκω τι άλλο μπορεί να πει κανείς γι' αυτό το βιβλίο...

Τίτλος πρωτοτύπου The Thread. Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ, 2011

Η Νοσταλγία των Δράκων του Δημοσθένη Κούρτοβικ

Ένα πολύ καλό αστυνομικό μυθιστόρημα από το Δημοσθένη Κούρτοβικ με πρωτότυπη πλοκή, συνεχείς εναλλαγές καταστάσεων, σασπένς και ενδιαφέροντες χαρακτήρες, κυρίως  του καθηγητή Δρακά.  

Η τελευταία παράγραφος του οπισθόφυλλου αναφέρει τα εξής:

Ένα "φιλοσοφικό θρίλερ" που, με φόντο τη σημαδεμένη από σύγχυση και βία Ευρώπη της εποχής μας, διερευνά ζητήματα όπως η φύση και η λογική του Κακού, η αναζήτηση της αλήθειας, τα όρια της γνώσης, η ανάγκη για μια πίστη και ο εκφυλισμός της, η αμηχανία του ανθρώπου μπροστά στις σκοτεινές πλευρές του εαυτού του, η παρήγορη ικανότητά του ν' αγαπάει παρ' όλα αυτά.  Αλλά επίσης: μια αλληγορία για τη σύγχρονη Ελλάδα, τη σχέση ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν της, τη θέση της στον σημερινό κόσμο.

Έχω τη γνώμη ότι ο Κούρτοβικ θέλησε να ενσωματώσει στο βιβλίο του όσες περισσότερες κοινωνικές και πολιτικές παράμετρους  μπορούσε.  Εκεί νομίζω ότι "βάρυνε" κάπου το βιβλίο και έχασε την απλότητα που πιστεύω πως πρέπει να έχει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα.  Το περίεργο είναι ότι οι παράμετροι αυτές δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές από τον αναγνώστη και αποκαλύπτονται μέσα από μια δεύτερη ανάγνωση.  

Το βιβλίο εκδόθηκε το 2000 από τις εκδόσεις ΕΣΤΙΑ.

"Ντούλια" της Μάρως Βαμβουνάκη

Η Μάρω Βαμβουνάκη ξέρει να γράφει, αυτό είναι σίγουρο.  Συνολικά το βιβλίο της δε μου φάνηκε καθόλου άσχημο.  Η κυρία Βαμβουνάκη γράφει πολύ "γυναικεία" στρεφόμενη ιδιαίτερα στην περιγραφή των συναισθημάτων της ηρωίδας της.   Παρακολούθησα την πορεία της Ντούλιας από το Λονδίνο ως το Χωριό της Κρήτης με ενδιαφέρον. Πρόκειται για μια γυναίκα "που αγάπησε πολύ" και κανείς δεν μπορεί να την κατηγορήσει γι' αυτό. Το πληρώνει βέβαια ακριβά αλλά φαίνεται ότι δεν υπάρχει άλλη διέξοδος γι' αυτήν παρά μόνο η κόλαση... 

Πρώτη έκδοση το 1984 από τις εκδόσεις Δόμος.

"Ο Τσε αυτοκτόνησε" του Πέτρου Μάρκαρη

Το μυθιστόρημα του Π. Μάρκαρη "Ο Τσε αυτοκτόνησε" είναι καλογραμμένο και διαβάζεται ευχάριστα.  Ο συγγραφέας κατορθώνει να δημιουργήσει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που διατρέχει την εποχή που γράφτηκε: η προ Ολυμπιακών Αγώνων ελληνική κοινωνία αναλύεται με εύστοχο τρόπο μέσα από τις καταστάσεις που περιγράφονται.  Ο ήρωας του βιβλίου, ο αστυνόμος Κώστας Χαρίτος, αποδίδεται με απολαυστικό τρόπο.  Πρόκειται για την καλύτερη εκδοχή Έλληνα μεσοαστού που προσπαθεί να επιβιώσει μέσα σε μια χώρα όπου η γραφειοκρατία, το ρουσφέτι και η "καρέκλα" αποτελούν τον κανόνα.  

Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 2003 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη.

Κατ' εξακολούθηση του Πέτρου Μάρκαρη

Το "Κατ' εξακολούθηση" το πέρασα στην αρχή για μυθιστόρημα.  Ήταν μικρό και είπα να το διαβάσω τη μεγαλοβδομάδα.  Αλλά προς έκπληξή μου δεν ήταν μυθιστόρημα.  Και η έκπληξη ήταν ευχάριστη για διάφορους λόγους στους οποίους θα αναφερθώ παρακάτω. 

Το διάβασα μέσα σε ένα πρωινό και ήταν σα να έκανα κουβέντα με το συγγραφέα μπροστά από ένα φλιτζάνι καφέ (η αλήθεια είναι ότι εκείνος μιλούσε περισσότερο...).  Συνειδητοποίησα λοιπόν ακόμα μια φορά το "ωραίο" με τα βιβλία: "άλλος κάθεται και ερευνά, γράφει και κοπιάζει να τα ολοκληρώσει, κι άλλος επωφελείται απ' την πνευματική αυτή προσπάθεια χωρίς ουσιαστικά να κουνήσει το δαχτυλάκι του παρά μόνο για να γυρίσει τις σελίδες" 

Ο Μάρκαρης στο συγκεκριμένο βιβλίο καταγίνεται με ένα σωρό θέματα ταξινομώντας τα σε τέσσερις θεματικούς κύκλους. Αρχίζει με το μυθιστορηματικό του έργο για το οποίο:

- σχολιάζει το χαρακτήρα, την εξέλιξη και τις τυχόν ομοιότητές του με τον ήρωα των μυθιστορημάτων του, τον Κώστα Χαρίτο.  Για να το πετύχει αυτό, δίνει πολλά  βιογραφικά στοιχεία: η περιγραφή της ζωής του στην Πόλη αλλά και τη Χάλκη έχει ένα συγκινητικό ενδιαφέρον. Εκεί κατάλαβα τη δυσκολία που πρέπει να αντιμετώπισε στο μυθιστόρημά του "Παλιά, πολύ παλιά" το οποίο διαδραματίζεται στην Πόλη.

- παραλληλίζει τον Κώστα Χαρίτο με αντίστοιχους διεθνείς αστυνομικούς ντετέκτιβς ξεκινώντας από την πολιτική ορθότητα (ή την απουσία πολιτικής ορθότητας) στη συμπεριφορά τους και φτάνοντας ως τις γαστριμαργικές τους συνήθειες (παρεμπιπτόντως τα γεμιστά είναι σπουδαίο φαγητό...).

Επιμέρους θέματα που προκύπτουν και συζητιούνται αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στην Ευρώπη, στις διαφορές του ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου, στην συμπάθειά του για τα "κέντρα" των πόλεων και την καχυποψία του για τα προάστια, στην εξέλιξη του αστυνομικού μυθιστορήματος, στην υπέρβαση των ορίων που οδηγούν τους ανθρώπους στο έγκλημα...  

Το δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου είναι αφιερωμένο στη δουλειά τού σεναριογράφου και τις δυσκολίες του επαγγέλματος αυτού στην Ελλάδα.  Εκφράζει την εκτίμησή του προς τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και δίνει ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία για το προφίλ του σκηνοθέτη και την μεταξύ τους συνεργασία.

Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στην ιδιότητά του ως "ειδικός του Μπρεχτ", από την οποία ο ίδιος φαίνεται να κρατάει αποστάσεις παρά τη συστηματική του ενασχόληση με το μεγάλο Γερμανό συγγραφέα μέσω κυρίως μεταφράσεων.

Για το μεταφραστικό του έργο μιλά στο τέταρτο κεφάλαιο και εξηγεί τις δυσκολίες στη μετάφραση πολυεπίπεδων έργων και στην επιλογή του κατάλληλου γλωσσικού εργαλείου καθώς και για την εκμετάλλευση της μεταφραστικής παραγωγής παγκοσμίως.  Με κρυφή περηφάνεια μιλάει για το "έργο ζωής" του, τη μετάφραση του "Φάουστ" του Γκαίτε.

Το "Κατ' εξακολούθηση" σε κάνει να συμπαθήσεις το Μάρκαρη.  Είναι η απλότητά του; Είναι το γεγονός ότι παρά την διεθνή επιτυχία και τις σπουδαίες συνεργασίες παραμένει προσγειωμένος; Είναι που ήθελε κόρη αντί γιο; Δεν ξέρω ποιο απ' όλα.

Το βιβλίο συνοδεύεται από παλιές και νεώτερες φωτογραφίες του συγγραφέα και πρωτοεκδόθηκε το 2005 από τις εκδόσεις Πατάκη.

"Αλδεβαράν" του Παύλου Μάτεσι

Μια γλυκόπικρη ιστορία μάς προσφέρει με το "Αλδεβαράν" ο Παύλος Μάτεσις. 

Η περίπτωση του τριανταπεντάχρονου πρωταγωνιστή, του Ερμή, είναι η κλασική περίπτωση νεοέλληνα που ζει το παρόν με ζωώδη τρόπο χωρίς λοιπά στηρίγματα: χρηματιστής, άθεος, χωρίς φίλους και οικογένεια, με διάφορες γυναίκες να περιφέρονται δορυφορικά στη ζωή του.  Ασυνείδητα όμως περιμένει κάτι: "και σχεδόν προσδοκούσε (...) να του φέρει ο ταχυδρόμος (...) κάτι που θα του άλλαζε τη ζωή".  Αυτό το "κάτι" έρχεται με τη μορφή ενός νέου ανθρώπου, του Μύρτου, που εισβάλλει στην καθημερινότητά του για να φύγει όσο απότομα εμφανίστηκε.  Από κει και στο εξής όλα αλλάζουν...

Η ιστορία πλέκεται με βάση το μύθο του αστεριού Αλδεβαράν στα αραβικά, Λαμπαδία στα ελληνικά.  Διαβάζω στο οπισθόφυλλο:

Αλδεβαράν ονόμασαν οι ΄Αραβες τον πλέον λαμπερό αστέρα στον αστερισμό του Ταύρου.  Κάποιος πίστεψε πως ο έρωτας θα τον ανεβάσει εκεί πάνω, όμως γκρεμίστηκε επειδή κάποιος άλλος δεν ακολούθησε και μένει στη γη φυλακισμένος (...) σε ενοχές και τύψεις, ερήμην του ένοχος.

Ο Μύρτος είναι εκείνος που πιστεύει πως ο έρωτας θα τον ανεβάσει στον Αλδεβαράν αλλά τελικά "γκρεμίζεται" όταν ο Ερμής δεν τον ακολουθεί.  Ο Ερμής δεν απορρίπτει το Μύρτο ηθελημένα, δεν γνωρίζει καν για τα αισθήματά του.  Λόγω του τρόπου ζωής και σκέψης του, οι "κεραίες" του έχουν ατονίσει και δεν μπορούν να διακρίνουν τι κρύβεται πίσω από τον περίεργο ψυχισμό του Μύρτου.  Όλα αρχίζουν να ξεκαθαρίζουν μετά το χαμό του φίλου του.  Ο Ερμής προσπαθεί να βρει τον εαυτό του, την ταυτότητά του και κόβει ό,τι τον ενώνει με το παρελθόν.  Οι τύψεις, οι ενοχές και τα ταμπού του σταδιακά υποχωρούν.  

Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στο όνειρο που βλέπει ο Ερμής (σελίδες 81 έως αρχή 84).  Είναι ουσιαστικά ένα πεζογραφικό ποίημα αφιερωμένο στον έρωτα και το θάνατο. 

Το μυθιστόρημα πρωτοεκδόθηκε το 2007 από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

"Το πάρτι γενεθλίων" του Πάνου Καρνέζη

Το πάρτυ γενεθλίων του Πάνου Καρνέζη είναι ένα βιβλίο παραλίας.  Δεν θα σας προβληματίσει, δεν θα σας αγχώσει, ούτε θα σας ξεσηκώσει... Και να γεμίσει λίγη άμμο, λίγο αντιηλιακό δεν θα λυπηθείτε ιδιαίτερα... 

Οι περισσότεροι ξέρετε ήδη την πλοκή: περιγράφει τη ζωή του Ωνάση με αλλαγμένα τα ονόματα του ιδίου και του περίγυρού του.  Κάποιες λεπτομέρειες ίσως να σας έχουν ξεφύγει... 

Από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

"Πάντα καλά" του Παύλου Μάτεσι

Πως μου είχε ξεφύγει ο Μάτεσις; αναρωτήθηκα μετά το διάβασμα του "Πάντα καλά".  Είχα πολύ καιρό να γελάσω διαβάζοντας ένα βιβλίο.  Γιατί στο "Πάντα Καλά" γελάς με την καρδιά σου... Και κλαις.  Και σου λείπει αυτό που μόλις διάβασες και θες να το ξαναδιαβάσεις.  Ο Μάτεσις σε κάνει μέλος της συμμορίας των ηρώων του γιατί οι ίδιοι οι ήρωές του είναι τόσο καθημερινοί και ανθρώπινοι.  Τελειώνοντας το βιβλίο νιώθεις ένας απ'αυτούς, μέλος της ιδιότυπης "οικογένειάς" τους.

Ο συγγραφέας περιγράφει το μυθιστόρημά του ως αισθηματικό και όντως είναι και αισθηματικό.  Πριν απ'όλα όμως είναι κοινωνικό γιατί φωτογραφίζει την κοινωνία της Ελλάδας του '80.  Ετσι τη θυμάμαι εγώ τουλάχιστον...

Η υπόθεση:

Σε μια μικροαστική γειτονιά της Αθήνας ζουν μια χούφτα άνθρωποι, κυρίως γυναίκες, που ζουν τον έρωτα, την απογοήτευση, την ελπίδα και το τέλος με κάθε πόρο του δέρματός τους.  Η ζωή φέρνει ανατροπές, τους παίζει χοντρά παιχνίδια αλλά εκείνες φαίνεται να την παλεύουν στα ίσια.

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Μάτεσις είναι η γλώσσα του δρόμου με την καλή έννοια.  Μικρές προτάσεις, αρκετή απολαυστική αργκώ που παράγει άφθονο χιούμορ.

Οι χαρακτήρες είναι τόσο συνηθισμένοι με μια πρώτη ματιά και τόσο μοναδικοί σε δεύτερη ανάγνωση.  

Ο πιο ολοκληρωμένος χαρακτήρας του βιβλίου είναι σαφώς η Αρσενία. Πενηντάρα καφετζού, γνωρίζει τον έρωτα δυο φορές στη ζωή της, την πρώτη "χηρεύει" στα 34 της χωρίς να έχει προηγουμένως παντρευτεί και τη δεύτερη ερωτεύεται στα 50 της έναν άνδρα 30 χρόνια μικρότερο, εκείνος την απατάει με μια μικρότερή της γυναίκα, εκείνη συνειδητοποιεί ότι είναι έγκυος στο παιδί του και αποφασίζει να το κρατήσει. Το μεγαλείο της Αρσενίας είναι ότι ακόμα και υπό αυτές τις συνθήκες δεν κάμπτεται παρά τον πόνο της εγκατάλειψης, θεωρεί τον εαυτό της "τυχερό" για  όσα της συνέβησαν και δείχνει να συνεχίζει τη ζωή της καλώντας για καφέ τον γείτονα που μένει απέναντί της...

Τι μένει από αυτό το βιβλίο:

- Τα λόγια του Βασίλη στην Αρσενία για το θάνατο:
"Όταν πας εκεί πάνω, θα χτυπήσεις την πόρτα, και δεν θα σου ανοίγουν. Θα χτυπάς, κανείς, ψυχή. Τότε σπρώχνεις την πόρτα. Και θα δεις πως είναι ξεκλείδωτη, άδικα χτύπαγες. Και <<μέσα>> δεν θα είναι κανείς. Δεν θα υπάρχει κανείς εκεί πάνω, Αρσενία. Ούτε εσύ. Και αν περιμένεις, θα περιμένεις άδικα. Ούτε εγώ θα έρθω. Όλοι εδώ στη γη θα μείνουμε. Ο,τι ζήσεις, ό,τι χαρείς, είναι εδώ κάτω. Μόνο."

- η αλληλεγγύη
Η αλληλεγγύη των μελών της γειτονιάς στα δύσκολα, πχ. στην αρρώστια της Κεβής.

- η αποδοχή του άλλου όπως είναι με τα κουσούρια του (ζευγάρι Βασιλεία-Γιάγκος)

Με αυτή τη στάση ζωής γίνεται ο ανθρώπινος βίος πιο υποφερτός και αποκτά   νόημα η καθημερινή προσπάθεια.


Το βιβλίο εκδόθηκε το 1998 από τις εκδόσεις Καστανιώτη.