"Η πόλη" του Σπύρου Πλασκοβίτη

Photo www.lithosweb.com

"Η πόλη" εκδόθηκε πρώτη φορά το 1979 από τις εκδόσεις Κέδρος. Αντιγράφω το οπισθόφυλλο της έκδοσης (2011 ειδική έκδοση για την "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία") που έπεσε στα χέρια μου:

Ενα πραγματικό ερωτικό επεισόδιο γίνεται η αφορμή για να περιγραφούν η πολιτική ζωή και οι κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν σε μια πολιτεία του Ιονίου στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Ενας μικρόκοσμος καταπιεσμένος από ένοχα αισθήματα και ανταγωνιστικά συμφέροντα, που στη μακροσκοπική τους απεικόνιση προμηνύουν την έκρηξη του Β' Παγκόσμιου Πολέμου.

Η δική μου περίληψη: ο σιορ-Ντάσιος, μεγαλέμπορος, έχει εμπιστευτεί το μεγάλωμα και την ανατροφή της κόρης του, Αγγελίνας, στα χέρια του παπα-Καρμπόνη, σεβαστού ιερέα της "πόλης".  Ο ανεκπλήρωτος έρωτας του κοριτσιού και του ιερέα περιγράφεται μέσα στον απόηχο των πολιτικών και κοινωνικών ζυμώσεων μιας μικρής κοινωνίας που διακρίνεται όμως για τη ζωντάνια και τη δυναμική της.

Ο συγγραφέας δεν αναφέρει ξεκάθαρα για ποια πόλη γίνεται λόγος. Με την αναφορά του όμως στους γειτονικούς Οθωνούς, καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για την Κέρκυρα, τη γενέτειρά του.  Η ιστορία διαδραματίζεται γύρω στα 1925-1935, δεδομένου ότι γίνεται αναφορά στις ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις μικρασιατών στα προάστια της "πόλης".

Ο Πλασκοβίτης έχει έναν όμορφο λόγο που, ενώ στηρίζεται σε στρωτή, ρεαλιστική βάση, η έκφρασή του γεμίζει με τη γλυκύτητα της κερκυραικής διαλέκτου. Μοιάζει με τη γλώσσα ενός παιδιού-εφήβου που μεγαλώνει. Η αφηγήτρια εξάλλου είναι ένα κορίτσι στην αρχή, μέση και τέλος της εφηβείας της. Η αφήγηση πείθει και φαντάζει αληθινή.

Ο συγγραφέας έχει καταφέρει να αποδώσει την εικόνα της ψυχής και του μυαλού της Αγγελίνας με τον καλύτερο τρόπο.  Η ιστορία της είναι πολύ διαφορετική από αυτή των κοριτσιών της εποχής της.  Η εμφάνιση του έρωτα τόσο νωρίς στη ζωή της την ωρίμασε και την έκανε γυναίκα πριν προλάβει να πετάξει από πάνω της τα παιδικά της ρούχα.  Η ύπαρξή της δεν αναλώνεται μόνο στο θέμα του έρωτα που τόσο την τυρρανάει, αλλά η ματιά της απλώνεται διεισδυτικά στα περισσότερα θέματα του καιρού της.

Πραγματικά ενδιαφέροντα είναι τα όσα εξιστορεί η Αγγελίνα για το αγροτικό ζήτημα, για τις προσπάθειες μεταρρυθμίσεων, για την υποκρισία των πολιτικών, για το ρόλο της εκκλησίας και του τύπου, για τις κοινωνικές κάστες και τα κοινωνικά ταμπού, για τη θέση της γυναίκας και τέλος για το ρόλο του χρήματος σε μια κοινωνία σε αναβρασμό.

Οι υπόλοιποι χαρακτήρες έχουν μοναδικές ιστορίες να διηγηθούν: ο παπα-Καρμπόνης, "αθώος και άσπιλος" φαινομενικά, ένοχος για την περιφρόνηση της φύσης του, η σιόρα-Σεβά, θύμα των καιρών μεν αλλά άνθρωπος με εντιμότητα και εσωτερική αρχοντιά. Ο σιορ-Ντάσιος, καρικατούρα του "βολεμένου" της εποχής. Ο μοναδικός συνηθισμένος χαρακτήρας είναι ο Λαμπρινός Καριάτης, ελάχιστα υποψιασμένος για το τι πραγματικά συμβαίνει γύρω του.

Την πιθανότητα να πρόκειται για μια αληθινή ιστορία προσφέρει ο ίδιος ο συγγραφέας σε δύο "όμοια" κείμενα που παραθέτει αρχικά στη σελίδα 22 και στο τέλος της αφήγησης. Με κάμποση αυθαιρεσία, φαντάζομαι, χρόνια μετά, την Αγγελική, χήρα πια, να εργάζεται στο ξενοδοχείο "Ωραία Βενετία, να συναντά τον συγγραφέα και να του εμπιστεύεται την ιστορία της...

 

Το βιβλίο κέρδισε το Α' Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 1980.